توضیح المقال (ملاعلی کنی)توضیح المقال فی علم الرجال اثر کنی، ملا علی (۱۲۲۰ - ۱۳۰۶ ق)، وی در فقه، اصول، رجال، حدیث و تفسیر، تبحر بسیار داشت. ۱ - معرفی اجمالی مؤلفکنی، ملا علی (۱۲۲۰ - ۱۳۰۶ ق)، وی در فقه، اصول، رجال، حدیث و تفسیر، تبحر بسیار داشت. وی یکی از چهار عالم بزرگ آن روزگار ایران بود. یکی از آثار وی کتاب رجالی با عنوان، توضیح المقال فی علم الرجال، می‌باشد. [۱]
کنی، ملا علی، توضیح المقال فی علم الرجال، تحقیق: محمد حسین مولوی، قم، دار الحدیث، ۱۳۷۹ش/ ۱۴۲۱ق، ص۳۴۴، اول.
۲ - ساختار کتاباین کتاب، مشتمل بر مقدمه، سه باب و یک خاتمه است. مقدمه کتاب، در بردارنده بیان موضوع و فایده علم رجال، به همراه بیان شبهات و ادله اخباری‌ها بر عدم نیاز به علم رجال، و جواب بر هر یک از این شبهات است. متن کتاب، شامل سه باب است و در هر یک از این ابواب، در فصل‌های مختلف، مباحثی مطرح شده است. ۳ - ابواب کتابابواب سه گانه این کتاب عبارت‌اند از: باب اول، در چگونگی علم به ذات رجال اسناد حدیث که در این باب، این فصل‌ها مطرح شده‌اند: کیفیت رجوع به علم رجال؛ اسباب تمییز مشترکات؛ دیدگاه علمای رجال در بیان اسباب تمییز در اشتراک لفظی، خطی و کتبی؛ بیان مفهوم «عدة» نزد مرحوم کلینی؛ بررسی اصطلاحات الوافی و رموز بحار الانوار. باب دوم، در بیان تمییز راویانی است که بین علمای رجال مورد اختلاف‌اند که عبارت‌اند از: محمد بن اسماعیل، ابو بصیر و عمر بن یزید. باب سوم، روش‌هایی که مشخص کننده صفات و احوال راویان حدیث‌اند، بررسی شده که عبارت‌اند از: بررسی و بیان الفاظ و کلمات استعمال شده در مدح مطلق؛ بررسی و بیان الفاظ استعمال شده در ذم؛ بیان الفاظی که نه افاده مدح و نه افاده ذم می‌نمایند؛ تعارض جرح و تعدیل. خاتمه کتاب، مشتمل بر بیان اقسام حدیث و بررسی شرح حال بعضی مشایخ است. ۴ - وضعیت کتابدر الذریعه آمده که این کتاب دو مرتبه با عنوان رجال شیخ ابو علی چاپ شده که مصنف در چاپ اول، فهرست و شرح حال شصت نفر از مشایخ رجال عصر خویش، از جمله شرح حال خود را آورده است و در چاپ دوم به تاریخ ۱۳۰۲ ق، مصنف، مستدرک مرحوم نوری را که مشتمل بر شرح حال شصت نفر از مشایخ بوده، به خاتمه کتاب خود اضافه نموده که با مجموع فهرست مشایخ در چاپ اول کتاب، تعداد مشایخ ذکر شده را به ۱۲۰ نفر رسانیده است. محقق تهرانی در مصفی المقال [۳]
آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، مصفی المقال فی مصنفی علم الرجال، ص۱۵۹)
، این تکمله را بر توضیح المقال ملا علی کنی (۱۲۲۰ - ۱۳۰۶ق).با عنوان تعلیقة علی توضیح المقال، فهرست نموده است.همچنین محقق تهرانی اشاره می‌کند که در کتاب مصفی المقال خود، این تعداد از شرح حال را به بیش از ششصد مورد رسانیده است. ایشان در الذریعه ، این کتاب را با عنوان رجال الشیخ محمد علی فهرست نموده است. ۵ - پانویس
۶ - منبعسایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «تألیفات رجالی قرن چهاردهم هجری»، تاریخ بازیابی ۹۵/۲/۲۵. |